ACTUEEL: de eerste exit poll van Ipsos gaf aan dat het CDA 5 zetels binnenhaalt op basis van 15,4 % van de stemmen - en dat is 0,1% meer dan D66. Het CDA zou hiermee de grootste worden. De tweede zou aangeven dat D66 toch de grootste wordt qua percentage en dat beide 4 zetels krijgen. Hoewel ik geloof dat dit een veel betere exit poll is dan die bij de gemeenteraadsverkiezingen, blijft het zaak een stevig voorbehoud te maken tot zondagavond. Ik ben optimistisch, want ik denk toch dat de gemeenten waar het CDA het typisch van moet hebben toch ondervertegenwoordigd zullen zijn in de poll van Ipsos en omdat ik vermoed dat het effect van de lijstverbinding met CU/SGP nog niet meeweegt. MAAR HOE DAN OOK: 4 zetels zou al een fantastisch resultaat zijn en het idee dat ik virtueel al even gelijk heb gekregen is, zeker na de raadsverkiezingen, een glas waard. Wijn, geen karnemelk.
“ESTHER UIT DRIEBRUGGEN! EEN VROUW BIJ AL DIE MANNEN DAAR!” Daarmee heb ik de folders weer uitgedeeld op de markt van Gouda. Het ging goed. Ik denk dat ik mijn record gebroken heb als het gaat om het aantal folders per minuut. Yes! Het was natuurlijk ook heerlijk weer – het grote voordeel van Europese verkiezingen. Mensen zijn gewoon in een betere bui, ook al waren er genoeg mensen met een pruillip.
Esther en haar ploeg
Het was weer anders dan 2009. Toen zouden we als CDA uiteindelijk op 5 zetels uitkomen en daarmee nog een keer de grootste landelijke partij worden, maar het was al goed merkbaar dat de partij landelijk aan het afglijden was. De mensen waren echt nors, norser dan vandaag. Wat mij ook opviel – we hebben het hier over een Gouda dat dagelijkse op de verkeerde manier de krant haalde – dat de mensen mij niet zozeer op het falen van politici aanspraken, maar gingen afgeven op de rechterlijke macht. Die gaven veel te lage straffen. Vandaag was het anders en milder. Naast de onvermijdelijke opmerkingen over Griekenland kreeg ik opvallend veel opmerkingen over de ‘C’. En daarnaast dus heel veel glimlachen bij de dames bij mijn opmerking over “de vrouw bij al die mannen”.
Toen kregen we 5 zetels – en dan nu? Op 29 december jl. heb ik, net als voor de raadsverkiezingen, een voorspelling gemaakt over de uitkomst van de Europese verkiezingen. In de peilingen stonden we op 2 zetels en voorspelde ik toch 5 zetels. Bam.
Dus nu … ? Oppassen Noordhoek. De voorspelling die ik toen ook deed over de raadsverkiezingen is zo precies uitgekomen dat ik volstrekt dwaas zou zijn als ik me er nog een keer aan zou wagen. Het kan alleen maar slechter.
Ik ken mezelf. Daar gaat ie.
Ik start bij mijn analyse van december. Daarin zette ik mij af tegen de toen heersende verwachting dat, meer nog dan de raadsverkiezingen, de Europese verkiezingen een proteststem zouden worden en dat de PVV groots zou gaan winnen. met de uitslagen van verkiezingen in 2012 en 2013 in het achterhoofd schreef ik dat ik daar nog niet zo zeker van was:
“Niet zozeer omdat dit bij de landelijke verkiezingen van 2012 de PVV beneden verwachting presteerde – en toen was Europa door de crisis actueler dan nu – of omdat de Duitse anti-Europartij bij de laatste Duitse verkiezingen van 2013 de kiesdrempel niet haalde. Daar kunnen andere redenen de oorzaak van zijn. Wel omdat de gemiddelde man die sterk tegen Europa is, ook degene is die niet snel geneigd zal zijn te gaan stemmen. Ik verwacht eerder een uitslag die vergelijkbaar is met die van 2009. Ook toen werden de kansen van PVV en SP hoog ingeschat – de PVV stond vergelijkbaar met nu in de peilingen – en was de analyse achteraf toch dat het voor beide partijen tegenviel – en bedenk daarbij dat Wilders toen serieuzer werd genomen dan nu. Al met al verwacht ik dat de pure tegenstem het nu ongeveer net zo zal doen als in 2009 en dat het resultaat van de andere partijen af zal hangen van hun strategie – daarbij wetend dat een eenduidige positie meer opbrengt dan een ‘ja, maar’ verhaal."
Over het CDA schreef ik uiteindelijk:
“Ik verwacht dus gewoon dat het CDA de grootste Nederlandse partij zal blijven in Europa, mits ze weg kunnen blijven bij een 'Ja, maar' verhaal.”
Na de raadsverkiezingen, toen ik dus eigenlijk mijn gelijk bevestigd had gezien, krijg ik toch aarzelingen. Ik vond de bandbreedte te groot. Een sprong van 2 naar 5 zetels in iets meer dan 2 maanden is dan heel groot. Ter vergelijking: bij de raadsverkiezingen had ik het over een verschil tussen 12% van het totaal aantal stemmen versus 14% in de peilingen. Ik ben niet vergeten hoe verontwaardigd ik was (en ben) dat Ipsos aan het begin van de avond minder dan 11% voorspelde, om uit eindelijk op die 14% uit te komen. Een sprong van 2 naar 5 is dan vele malen wilder. 4 zetels dan? Mijn zorg was dat het CDA en andere middenpartijen in de knel komen als alles teruggebracht wordt tot een keuze van voor of tegen de Europese Unie. Anders gezegd: mijn gevoel zei en zegt nog steeds: 5 zetels. Mijn verstand zei dat je door een ‘multiplier’ als een lage opkomst we wel 1 zetel hoger uit kunnen komen, maar 2 tot 3? Teveel van het goede. Tegelijk: de uitgangspositie moet wel beter zijn dan in 2009.
Sindsdien heb ik een soort permanente blog bijgehouden met overwegingen. Op een rij gezet:
Voor een 'multiplier' pleit:
Daar staat ook het nodige tegenover:
Zo wikte en woog ik tot dit weekeinde. Elke keer als ik dacht: nu verlaag ik mijn prognose van 5 naar 4, dat is al wild genoeg, dacht ik weer terug aan 2009. We doen het nu toch beter? En toen kwamen er dit weekend twee kleine tikken bij.
De eerste tik hoorde ik op een jubileumbijeenkomst van het zgn. 'Conservatief Café'. Leuke mensen, die in mijn ogen echter veel te revolutionair zijn als het om Europa gaat. Daar maakte Diederik Smit een perfecte grap: “De discussie over Europa gaat maar over één ding – en dat is te weinig.” De zaal lachtte voluit. En toen dacht ik: als iedereen in deze zaal al doorheeft dat die tegenstelling onzin is, dan durf ik ook wel op de kiezer te vertrouwen dat die er doorheen gaat prikken.
De tweede tik kwam los bij het uitdelen van flyers aan de dames op de Goudse markt. Ik zag het aan de ogen: de dames die gaan stemmen, willen stemmen op een vrouw.
Vandaag komt De Hond (Peil.nl) met een voorspelling waarin 3 partijen in een bandbreedte van 4-5 zetels terechtkomen. Het CDA hoort daar ook bij. Zijn onderliggende analyse vind ik nu echt grondig en gaat dieper dan wat ik op mijn intuïtieve manier zou kunnen. Ik zie hem pogingen doen om te anticiperen op een ondervertegenwoordiging van CDA-stemmers.
De spanning is er zo wel een beetje af. Natuurlijk houd ik vast aan mijn voorspelling van 5 zetels. Een weddenschap, net als de vorige keer? Wijn als ik win, karnemelk als ik verlies? Dat wordt pas weer leuk bij 6 zetels en daar heb ik toch echt te weinig aanwijzingen voor. Dus laten we dit afspreken: als het CDA 4 of 5 krijgt drinken we er wat op. Worden het er 6, dan trakteert Esther.
De echte spannende race is een dubbele race die zich afspeelt op het niveau van Europa zelf.
Enerzijds is er de race tussen de Europese Volkspartij (doorgaans afgekort als EPP) en de socialisten (S&D. Dus tussen Juncker en Schultz. De peilingen geven een nek-aan-nek race aan: 212 EPP tegenover 209 S&D. Uiteindelijk denk ik dat door de zorg over Oekraïne de EPP net het zetje krijgt waardoor het de grootste blijft, maar dan hoop ik wel dat ze leren om nooit meer een top-kandidaat te selecteren die zo’n voortreffelijk imitatie van Droopy kan doen als Juncker. Dit is een verkiezing om veel van te leren.
Anderzijds is er de race tussen de pro-Europeanen en de populistische partijen. Dit is de race waar heel veel angst omheen is, als je ten minste tot het Europese kamp behoort. Zelf heb ik idee dat ook de nee-stem vertegenwoordigd moet zijn, maar tegelijk denk ik niet dat wie er ook beter van wordt als we extreme randfiguren in het Europees Parlement krijgen (we hebben al genoeg schemerige figuren in de centrum partijen). Kijkend naar de peilingen op Europees niveau, lijkt er voorlopig nog niet zo heel veel aan de hand te zijn. Ver- en extreem rechts blijven bij elkaar in verhouding minder zetels vertegenwoordigen dan Wilders in Nederland doet, maar als die partijen echt een blok gaan vormen, dan verandert er wel iets. Welnu, door alle spanningen controverses tussen de nationale partijvertegenwoordigers op ver-rechts, inclusief Wilders, lijkt het er op dat er minder in plaats van meer blokvorming in het Europees Parlement zal zijn. Dat lijkt mij goed nieuws. Mijn prognose is vooralsnog dat de populistische partijen in concrete zin niet nog meer een factor in Europa zullen zijn dan ze al zijn: een lastige, soms pijnlijke splinter inde rechter voet. Wel iets om aan te doen.
Tijdens het flyeren op de markt in Gouda kwam er een dame op een fiets langs. Ze hoorde mijn slogan, kneep in de remmen en liep met haar fiets aan paar sta
ppen terug tot ze weer bij mij was. Dat was de start van een leuk gesprek. Ze wilde weten. Ze wilde weten hoe het echt in elkaar zat en waarom ik zo zeker van Esther en het CDA was. Ik vertelde haar over de afgelopen periode. Hoe door goed werk van Wim van der Camp er iets van een team ontstond waarin ieder optimaal tot zijn
of haar recht kwam: Corien Wortmann als het om de Europese financiën en de Bankunie ging, Lambert als het om innovatie ging, etc. D66 heeft ook goede mensen, maar ze kozen voor de verkeerde commissies in een tijd van crisis. Andere fracties vielen feitelijk uit elkaar. Zo wordt bepaald of je effectief bent of niet. Het is mensenwerk, inclusief de nodige missers. Dat nam haar voldoende mee om te gaan twijfelen aan haar oorspronkelijke voorkeur. ‘Waarom legt niemand dat nu eens uit?’ Ik zei dat dit wel wordt gedaan, maar dat je ernaar moet graven. Daar had ze dus geen tijd voor. Al pratend denk ik dat ze goed zal nadenken voordat ze stemt. Misschien wel CDA.
Het is zeldzaam dat je echt een open gesprek kan voeren over de dingen die er in jouw ogen toe doen. Dat koester ik, terwijl ik ook snap dat het gewone campagnewerk er bij hoort. Na 22 mei hoop ik vooral dat dit soort gesprekken blijven gebeuren.
Peter Noordhoek
