Op het partijcongres van 1 juni jl. heeft het CDA een experiment gedaan in partijvernieuwing. Hoe hebben leden inhoudelijk inbreng in de koers van de partij? Het oude instrument van resoluties is op een andere wijze ingezet. Experiment geslaagd?
Resoluties zijn een formeel instrument om als leden van een partij tot uitspraken te komen. Het kent een eigen taal - de drieslag 'constateert dat', 'overweegt dat' en 'spreekt uit' - en een heel eigen slotzin: 'en gaat over tot de orde van de dag' - eigenlijk bedoelend dat dit juist niet de bedoeling is.
Resoluties zijn vooral in de grotere en oudere partijen een fenomeen. De PvdA verloor de kans op een tweede kabinet Den Uyl na een resolutie ('Congressen kopen geen straaljagers') en kwam regelmatig op de grens van een crisis door een resolutie (WMO onder Kok, recent nog over de strafbaarstelling van illegaliteit). Het CDA heeft zo haar eigen herinneringen. Het congres in Arnhem werd gedomineerd door resoluties en ook Mouro werd besproken op basis van resoluties. Kan je dus concluderen dat resoluties spannend, kritisch en inhoudelijk altijd relevant zijn? Nah.
De doorsnee resolutie wordt niet als spannend ervaren en de bespreking ervan duurt te lang. Sprekend uit mijn ervaring worden de meeste resoluties bij acclamatie (zonder stemming dus) aangenomen, zijn indieners en partijbestuur het eigenlijk eens, wordt er mening hobbypaard bereden en zijn er bij de bespreking van resoluties veel te veel mensen die niet in staat zijn puntig en ter zake hun mening te geven. Alles wat je na de resoluties in het programma plant, loopt dus het risico op uitstel, iets waar zeker nieuwsredacties niet van houden.
Er zijn meer nadelen. Degenen die de procedures beheersen hebben een voorsprong ten opzichte van onervaren leden, maar zelfs ervaren mensen worden nog regelmatig verrast door procedurepunten. Om de zoveel tijd wordt de vraag gesteld: zijn er nu resoluties omdat er een congres komt of is er een congres omdat er resoluties worden besproken? Partijen die in de regering zitten hebben een probleem met resoluties omdat de perverse pers elk inhoudelijk debat per definitie uitlegt als ruzie. Partijen die in de oppositie zitten moeten als het ware over het hoofd van de eigen fractievoorzitter heen schieten, anders bereiken ze hetzelfde effect. En of je nu in de regering zit of niet; heb je geen resolute resoluties, dan zal de pers dat uitleggen als een dodelijk gebrek aan debatcultuur. Kortom; in termen van partijdemocratie hebben resoluties alle gebreken van een duizendpoot met meervoudige beenbreuken en in termen van mediabeleid staat het gelijk uit het kiezen uit verschillende zelfmoordpillen.
Het is dus een applaus waard als een partij het anders probeert te doen. Het CDA, bijeen in de veehallen in Den Bosch (nee Noordhoek, niet associëren. Ik herhaal, niet associëren) kwam eerst en vooral om Sybrand Buma te horen speechen. Er was een speech aangekondigd waarin hij zijn lijn als partijleider van het CDA uiteen zou zetten. Hij stelde niet teleur. Zijn 7 speerpunten waren herkenbaar en concreet tegelijk. Een prima basis om op door te bouwen.
Zijn speech was dit keer niet het slotstuk van de dag. Dit keer was het verhaal van de prominenten aan het einde van de ochtend gepland. Daarvoor en daarna was de bespreking van de resoluties.
Aan het begin van de ochtend werden alle resoluties besproken en kon iedereen die dat wilde commentaar leveren. Naar aanleiding van die discussies kon de indiener of het partijbestuur (in hun 'preadvies') nog tot wijziging van standpunt komen. Gestemd werd er nog niet, wel werd er beslist wie in het middagdeel het woord zouden voeren, als alle resoluties weer aan de orde zouden komen en het er via de stemming op aan zou komen. In de middag zou er bovendien een tijdklok meelopen. Het voordeel van dit alles zou zijn dat de discussie als het ware al was geoefend en dat verzekerd zou zijn dat alleen de beste sprekers zouden spreken. Het verwachte resultaat: op debat gerichte resoluties, retorisch op hoog niveau, waarvan de bespreking niet te lang zouden duren.
De lezer proeft het al; zo liep het niet helemaal. Of eigenlijk ook wel: alles liep zoals afgesproken. Het resultaat was echter geen beter debat. Het tempo was zo laag, het gebrek aan debat zo groot, dat alle pit uit de bespreking verdween. Slaapverwekkend, dat was het. Voor anderen dan. Niet voor mij, Het was mijn debuut als delegatieleider (a.i.) voor de provinciale afdeling Zuid-Holland. Samen met een grote, goed samenwerkende delegatie moest ik alles heel goed in de gaten houden. Dat lukte wonderwel en als delegatie konden we alleen maar tevreden zijn over het resultaat. Toch hadden ook wij na afloop zoiets van: dit moet beter kunnen. Applaus voor de poging en we zijn zeer benieuwd naar de verbeterde aanpak.
En dan ga je na afloop nog wel even puzzelen. Helemaal voor mijzelf sprekend, ben ik op een aantal varianten gekomen.
En zo is er nog wel meer te bedenken. Ik heb overwogen om mijn gedachten in de vorm van een resolutie te gieten, maar heb daar van afgezien. Persoonlijk hou ik niet zo van naar binnen gerichte resoluties over partijvernieuwing. Ik zou tegenstemmen als het op de vraag aan zou komen of deze resolutie door zou mogen gaan voor plenair debat. De bal ligt bij het partijbestuur. En verder, zeker ook voor degenen onder mijn lezers die niet of aan een andere partij verbonden zijn, wil ik toch even mijn liefde verklaren voor een partij die, ondanks alle nadelen, ondanks al het cynisme, het debat blijft zoeken en gewone leden - al is het soms hakkelend, over tijd, ijdel, bescheiden en vol ongericht vuur - de gelegenheid geeft hun stem te laten horen.
Peter Noordhoek
