CONTACT

Over zandplaten en andere verstuivingen

17 juli 2011
Peter

Geïnspireerd door het eindige eiland Schiermonnikoog, worden in deze en de volgende blog een 6-tal zandplaten beschreven die aan het verstuiven zijn. Drie maken ongerust: de ontwikkelingen rondom News of the World, de EU-ro en het schuldenplafond van de VS. Deze blog beperkt zich tot die lelijke drie. Twee ontwikkelingen maken mij in de volgende blog voorzichtig optimistisch omdat er een beweging is die er eerst niet was: het energievraagstuk en de Arabische lente. Ronduit positief ben ik over een technologische doorbraak die staat voor meer. Aan het einde probeer ik te schatten hoe ver de platen zullen bewegen.

Schiermonnikoog

Net terug van twee dagen Schiermonnikoog, ben ik nog steeds verwonderd over het eiland. Het is een kleinere en vooral verfijndere uitvoering van Texel, een eiland dat ik beter ken. Ooit mocht ik op uitnodiging van het collectief van de Waddeneilanden op het grotere eiland een verhandeling houden over ‘bestuurlijke planning en control’ – het vreemde fenomeen van de dualisering was van het vasteland overgesprongen – en ik herinner me hoe de vertegenwoordiger van ‘Schier’ een verhandeling over prestatiesturing met humor terugbracht tot een discussie over de werktijden van de havenmeester. Mijn indruk na dit bezoek is toch dat hij zijn eiland (en zijn havenmeester?) tekort deed. Ik was onder de indruk van de wijze waarop het eiland en haar duizenden bezoekers opving en over het eiland verdeelde. Nog verwonderlijker vond ik het hoe die behoorlijke massa op de een of andere manier het eiland toch leeg lieten voor de wandelaar en strandstruiner. We zijn bijna het hele eiland rondgelopen en kwamen maar beperkt anderen tegen. Ideaal. Dat gaf ook de ruimte om na te denken over de aard van het eiland. Zelf kom ik uit de Hoeksche Waard, een poldereiland, maar zo ingeklemd tussen Voorne-Putten en het eiland van Dordrecht, dat je wist dat het nooit van haar plaats zou komen. Bij ‘Schier’ is dat anders. Je loopt over brede platen van zand en wat ik maar even ‘waddenleem’ noem, maar die breedte (‘het breedste strand van Europa’) kan niet verhullen hoe eindig het eiland overal is. Alleen rond het dorp houdt dat gevoel even op en weet je je tussen duinen en bomen geborgen. Niemand hoeft je achter te vertellen dat het eiland een verschuivende zandplaat is; dat voel je gewoon. Het eiland heeft haar maatregelen genomen om dat proces heel langzaam te laten gebeuren, maar gebeuren zal het. Eb en vloed zijn met dijken en meer getemd, maar de verstuivingen gaan altijd door. Wat mooi eigenlijk. Wat natuurlijk.

De analogie ligt voor de hand. Nadenkend over de vraag waar ik mijn blog over zou schrijven, kwam ik onvermijdelijk uit bij de vraag welke zandplaten er buiten de wadden aan het verstuiven zijn. Ik beschrijf er meerdere. Bij de verhalen staan foto's van zaken die ik ergens aangespoeld vond op het strand.

News of the World

Als het om humor gaat ben ik dubbel gehandicapt: ik kan geen mop onthouden en als ik er een onthoud, dan is het altijd aan flauwe. Deze is het ergste: ‘Mijn haan is de luiste haan ter wereld?’ ‘Hoezo?’ ‘Hij laat eerst de haan van de buren kraaien en dan knikt hij’. Mijn excuses, maar deze mop kon ik niet uit mijn hoofd krijgen bij het beschouwen van een nieuwe week berichtgeving over het schandaal bij News of the World. Het echte werk is gedaan door de pers, de Guardian voorop. En dan mogen we nu aanschouwen hoe de politici in de rij staan om allemaal hun vernietigend oordeel te geven verfoeide handelswijze van de schandaalkrant. Het is pijnlijk om te zien en bevestigt alleen maar mij gevoel dat het echte initiatief en de echte invloed al lang bij de Britse (?) politiek is verdwenen. Hiermee krijgen ze het niet terug, tenzij er inderdaad een beter systeem ontwikkeld wordt, maar daar gaat het deze week niet over. Waar het deze week wel over gaat is het voortbestaan van het imperium van Rupert Murdoch. Dat klinkt spannend – het wordt in ieder geval spannend gebracht – maar is het maar tot op zekere hoogte. Na Murdoch zullen er ongetwijfeld andere imperia opkomen en ondergaan. Ondertussen moet niet verwacht worden dat de schrijvende pers echt beloond gaat worden voor haar moed. Wie zal het financiële gat van Murdoch vullen als die zich terug gaat trekken? En voor al met al loopt de energie al wat weg uit het spel. De Guardian heeft zich tegenover de Sun moeten verontschuldigen omdat het deze krant ten onrechte beschuldigde van afluisteren (ze hadden medische informatie over de zoon van Brown op een andere manier verkregen, alsof dat het beter maakt). De beschuldiging van de Daily Mirror dat ook slachtoffers van 9/11 zouden zijn afgeluisterd, heeft de potentie van een Trans-Atlantische rel, maar voorlopig gaat het om een enkele zwakke bron en staat de VS nog niet bepaald in brand. Kortom; we gaan weer langzaam over tot de orde van de dag. De storm woedt, zandplaten zijn aan het schuiven gegaan, maar voorlopig is het eiland niet verschoven.

EU-ro verstuivingen

Een van de voordelen van de rel over News of the World is dat het erg volgens de journalistieke spelregels wordt gespeeld. De grootste koppen zijn dan ook voor deze rel. Daarbinnen wordt weer de meeste ruimte ingeruimd voor het lot van de roodharige feeks Rebekkah Wood. Hoewel de eerste concrete beschuldiging nog moet worden genoteerd, is ze deze week wel al opgejaagd, ontslagen en – vandaag ‘BREAKING NEWS’ – gearresteerd. Een journalistiek droomverhaal – en heel wat beter om nieuws van te maken dan over financieel gedoe in een of ander vakantieland. Omdat de meeste valutaspeculanten in Londen zitten, is het een geruststellende gedachte dat de Britse media niet in een ‘feeding frenzy’ zijn over Europa en de euro; de EU-ro.

Het maakt de situatie er niet minder dreigend om. Griekenland is gevaarlijk, maar grijpbaar. Een crisis op de schaal van dit land, plus Portugal, Ierland en vooral: Italië en Spanje, is van een andere orde. Voor de stabiliteit van de euro is het uiteraard ernstig, maar het is ook politiek van een andere orde, al was het maar vanwege de stemverhoudingen binnen de EU. Dit is niet de crisis van een kudde schapen die ruzie maakt over een zwart exemplaar. Dit wordt de crisis van een kudde die handelt alsof het nacht is en er alleen nog maar zwarte schapen zijn. Zonder grote zichtbare aanleiding – macro zijn we in Europa ronduit rijk, kijk maar rond op weg naar uw vakantiebestemming – hebben we op ons continent gevoelsmatig geen grond meer onder de voeten. Zandplaten schuiven, euro’s verstuiven en iedereen lijkt alleen maar te duiken. Dat deze crisis in hoge mate een leiderschapscrisis is al lang bekend, maar mijn zorg is nu vooral dat we voor die leiderschapstest gaan falen. En dan? De kern van deze crisis is geen begrotingscrisis, maar een crisis in de handels- en betalingsbalansen tussen de lidstaten. Een paar keer heftig slikken en de schuldproblemen zijn weggewerkt. Handelsbalansen laten zich moeilijker herstellen, want ze zijn gebouwd op ondernemers- en consumentenvertrouwen. Veel lidstaten – Nederland niet in het minst – hebben zich door hun fixatie op de schuldenproblematiek weg laten leiden van de onderliggende vertrouwensvraag. Is het daarmee voldoende om de Zuidelijke landen maar hun zin te geven en de schulden te vergeten? De vraag stellen is hem beantwoorden. Dit laat zich echter zeker niet oplossen door van crisis naar crisis te hollen vanuit een filosofie van schadebeperking. En heel plat is misschien dan mijn grootste zorg nog wel rondom mevrouw Merkel. Hoe moe zal ze zijn? Hoeveel energie zal ze nog hebben? Crisis? Wanneer is het geen crisis? Toch ligt de leiderschapsvraag bovenal in de handen van deze moedige maar volgens mij oh zo vermoeide vrouw.

VS: plafondcrisis is de crisis van het ontbrekende midden

Crisis is het zeker in de VS. En dat zou niet zo hoeven zijn. President Obama en de Republikeins leider van het Congres hebben hun deal al gemaakt. In een fascinerende reconstructie van Time Magazine valt mooi te lezen hoe die twee op de rand van het haalbare hebben geopereerd en er toch het vierkante wiel van een overeenkomst uit hebben gehaald. En toch is de crisis nog niet opgelost. Het wettelijk aangegeven maximum van de Amerikaanse staatsschuld (in die zin is dit een zelfgemaakte crisis) staat op het punt overschreden te worden en de gevolgen zijn direct (geen financiering meer overheidsorganen0 en indirect ( stijgende rentes, verder onderuitgaan dollar) waarschijnlijk zeer ernstig. Hoe ernstig weten we niet. Normaal gesproken gaan staten niet failliet en zeker niet een op de schaal van de Verenigde Staten. Vergeet echter niet dat de VS hard op weg zijn naar een staatsschuld die vergelijkbaar is met die van Griekenland, maar oneindig veel groter is in termen van impact. Vergeet ook even niet dat de VS een gigantische handelspartner is voor Nederland. Waarom slaan de Nederlandse kranten eigenlijk niet rood uit van alarm?

De reden dat de deal geen deal blijkt te zijn, heeft te maken met het feit dat vooral de republikeinse achterban de deal van Obama en Boehmer niet accepteert. Vanuit een ‘do or die’- achtige houding ziet een groot deel van de republikeinen de staat liever kapot gaan dan meedoen in een deal die de staat niet wezenlijk kleiner maakt dan nu het verhaal is. Vanuit Nederlands perspectief kunnen we ons daar moeilijk een voorstelling van maken van de extremiteit van de tegenstellingen. ‘Ze komen er wel uit’, denken we – voor zover we er überhaupt over denken. Zo zeker is dat niet. Het probleem is dat er eigenlijk geen mensen of middelen meer zijn die het mogelijk maken om nog tot een overeenstemming te komen. De taal van het midden is weg. Wie een compromis wil sluiten toont zich zwak, wie op een deal hoopt is een ‘looser’.

Andere orde

Het meest directe is mijn zorg over het mislukken van de deal over het plafond door de extremiteit van de posities zoals die nu in de VS worden ingenomen. Dit is uiteraard van een andere orde dan de berichten over News of the World (al is Fox Channel een belangrijke bron voor de extreme posities; ook eigendom van Murdoch). Het is ook van een andere orde dan wat er nu binnen de EU gebeurt. De situatie van de Amerikaanse Staten is ook serieus, maar niemand maakt er een crisis van zoals wij dat doen. Ook als leiderschapscrisis is het van een andere orde. Wij hebben in de EU geen echte leider. Daar hebben ze er twee die hun verantwoordelijkheid hebben genomen, maar die het niet meer voor elkaar lijken te krijgen. Als dit mis gaat, lijkt het bijna onvermijdelijk dat de volgende economische dip een echte dip wordt en niet alleen maar een groeivertraging. Kortom; alle hens aan dek. En als er vlak voor de echte harde deadline toch nog een overeenkomst komt, wie gaat dat het gat in het midden vullen? Wie leert er de kunst van het rijken der handen?

Wachten op de zon

Na al deze zware berichten zal de lezer wel toe zijn aan wat beter nieuws. Dat komt er ook – maar nu niet. Tot de volgende blog, als er nog meer zandplaten gaan verstuiven, maar mogelijk in een betere richting. Ergens op de weg ontmoeten we elkaar.

Peter Noordhoek

www.northedge.nl

Northedge

info@northedge.nl
 Copyright © 2020 -  All Rights Reserved
BTW nummer Northedge B.V.: 8192.31.472.B.01
KvK nr. Northedge B.V.: 29048758 Rotterdam
menu-circlecross-circle linkedin facebook pinterest youtube rss twitter instagram facebook-blank rss-blank linkedin-blank pinterest youtube twitter instagram