En dat was dan het aangekondigde 'premiersdebat'. En ik moet zeggen; het was niet zonder betekenis. Er waren twee hele duidelijke winnaars en even zoveel verliezers - met de verliezers aangevuld door de vertegenwoordigers van de partijen die niet mee mochten doen. Natuurlijk komen er nog meer debatten, maar door de duidelijke uitkomst zal het lastig worden het beeld bij te stellen. Daarmee heeft RTL met haar beperkte selectie trouwens ook een beslissing genomen die rustig democratie vervalsend mag heten.
Ik ga even heel hard doorredeneren op de lijn van het debat en ga al over de komende verkiezing heen springen. Dat is rijkelijk vroeg en in zekere zin hoop ik dat ik ongelijk zal hebben, want bijvoorbeeld Sybrand Buma heeft vandaag nog in Buitenhof bewezen dat hij zeker zoveel in zijn mars heeft als de debaters deze avond, maar met die sprongen wil ik duidelijk maken wat ik nu denk dat er op het spel staat.
Widers was een karikatuur van zichzelf. Zo voorspelbaar, dat zelfs zijn aanhangers volgens mij zijn weggezapt. Buma en zijn CDA mochten er niet bij zijn. Tel uit je winst op midden-rechts - en dat zal Rutte ook doen op 12 september. Hij is de gedoodverfde premier, maar pas op: in ons bestel gaat het dus niet om de premierschap op zich. Het gaat om het leiderschap van een coalitie. En dan zijn er redenen voor tranen na dit debat.
Doordat Samsom er in is geslaagd om de goede lijn van het 1e debat door te zetten in het 2e debat, maakt hij nu een serieuze kans dichtbij de SP te komen qua resultaat. Er helemaal overheen geloof ik niet, maar hij zal het goed genoeg doen om het getalsmatig niet nodig te maken om de SP te laten regeren. Roemer was toch erg nerveus in dit debat en maakte geen moment waar dat hij in staat zou zijn dit land te leiden. Samsom zie je dat nu wel doen: als junior-partner. Of hij en zijn partij dat kunnen accepteren is natuurlijk de grote vraag, maar als het om zijn positionering ten opzichte van de Kunduz-coalitiegenoten gaat lijkt het me duidelijk: je kan nu niet meer om hem heen.
Daarmee zijn vanavond ook wel de contouren van een nieuw kabinet duidelijker geworden. VVD en PvdA vormen in principe de basis. Daarna komen D66 en CDA in beeld, met Christenunie danwel GroenLinks op de achterhand. Als er voldoende zetels zijn wordt het voor de VVD waarschijnlijk toch een keuze tussen D66 en CDA. Voor het CDA hoop ik dat het D66 wordt en er een oppositierol in het midden komt, want ..
Wilders en Roemer zijn kwetsbaar, kwetsbaarder dan ooit. Roemer zal na vanavond zijn kansen op regeringsdeelname zien wegglijden, Wilders heeft ze alleen in zijn dromen gehad en die moeten nu ook uiteen zijn gespat. Het gevecht gaat weer om het midden. De middenpartij die daarbij het beste de tijdgeest weet te pakken is dan echt aan de beurt voor een volgende groeifase, wind en weder dienende. Rutte zal moeten laten zien dat hij succesvoller leiding weet te geven aan een combinatie met de PvdA dan zijn voorganger, anders wordt het lastig. De toekomst is niet liberaal of neo-liberaal. Waar we naar toe gaan is veel meer horizontaal verbonden dan we ons nu voor kunnen stellen, maar als er één partij is die daar het verhaal van kan vertellen is dat een vernieuwd CDA. Zo'n partij gun je een break van de dagelijkse compromissen. Uiteraard; een goed verkiezingsresultaat maakt de start gemakkelijker.
Goed, tot zover mijn analyse. Zoals aangekondig; in grote stappen snel thuis. En terwijl ik het opschrijf bedenk ik dat ik dat doe alsof het doel van het spel het spel is. Shame on me. Het is heel makkelijk om de mannen die er vanavond stonden af te branden (en op z'n tijd doe ik dat graag), maar net als bij het eerdere lijsttrekkersdebat bekroop mij het gevoel dat hier behoorlijk intelligente, betrokken mensen stonden en dat ik nog niet zomaar één, twee, drie hun plaats in zou kunnen nemen. En kijk dan eens voor welke opgaven ze staan. Dan zijn ze toch al snel weer een maatje te klein. Ik denk dat goede redelijke partijen als CDA, D66, CU en GL ook vanavond hier hun rol hadden moeten spelen, want alleen in de combinatie komen we in de buurt van waar we zijn moeten; een goed Nederlands antwoord op de crisis. De dynamiek die nu ontstaat maakt het lastig dat te corrigeren. Jammer, maar er is nog wat tijd en gelegenheid. Let's go on with the most serious show there is.
Peter Noordhoek