Ik zit gevangen in het verschil tussen wat ik wil dat er zal gebeuren en wat ik denk dat er zal gebeuren. Kijk ik mijzelf in het hart dan wil ik de geborgenheid van het bestaande houden. Een machtiger Europa? Moet dat? Maar wij zitten in wat al genoemd wordt ‘een oorlog tussen de financiële en de overheidswereld’. Beide voeren de bewapening op en de enige uitkomst hiervan is een meer supranationaal Europa, ook al zou dat Europa zelf kleiner kunnen worden.
‘Als we nou eens even allemaal onze waffel zouden houden!’, zei Neelie Kroes uit de grond van haar hart – en ik zeg het haar na. In het perspectief van de tijd gezet is dit een ernstige crisis, maar het hoeft geen dodelijke te zijn. Mits landen en banken de tijd hebben om hun huis op orde te krijgen. Tijd kopen lijkt dan ook voortdurend het devies van leiders als Merkel. Onder normale omstandigheden geef ik haar groot gelijk, wetend ook hoe moelijk het is om schepen van staat van koers te doen veranderen - de vrije ruimte in de begrotingen zoals die nu in Nederland gelekt zijn ligt doorgaans ver onder de 10%. Het meeste ligt voor jaren vast, muurvast. Maar dit zijn geen gewone tijden. Banken en beurzen, die in Londen voorop, denken niet in de tijdstermen van overheidsbegrotingen. Het echte begrotingstekort is overal het tekort aan tijd.
Wat moet er gebeuren, wil het niet op een andere manier gaan gebeuren? Twee stappen naar voren, twee stappen terug en de woorden vinden om de stappen te verbinden.
Stappen naar voren
- Een nieuw Maastricht. Het is tijd voor een nieuw verdrag. Laat het CDA de voorzet doen, het Kabinet het initiatief overnemen. Van Rompuy roept de EU-partners bij elkaar. Niemand de deur uit voor er een verdrag ligt. Optie om uit de EU te stappen is minimum uitkomst. Parlementen vergaderen overal in dezelfde week over uitkomsten van Maastricht.
- Vervroegde Europese verkiezingen. In een nieuw Europa is het woord minder aan de regeringsleiders en meer de commissieleden. Zij moeten laten zien wat ze waard zijn. Een commissaris met de bevoegdheid om landen op de vingers te tikken is een noodzakelijke stap, maar toch: too little, too late. Verdere stappen kunnen niet zonder democratisch moment. Daarom dit: na Maastricht vervroegde verkiezingen uitschrijven voor het Europees Parlement. Laat elke Europese politieke partij met een Europese lijsttrekker komen.
Stappen terug
- De schaduwkant van Europa aanpakken. Committologie aanpakken. Het Europa van teveel fondsen en teveel kleine regels terugdringen en dat kan niet anders dan door het circus onder de commissie merkbaar te verkleinen.
- In het verlengde: verminderen eenvormigheid. De monikken zwierven altijd vrijwelijk door Europa, maar ze hebben nooit dezelfde kappen gedragen. Accepteer verschil. Dat is ook het bezwaar tegen wat iedereen nu roept over het gelijk stellen van een monetaire en fiscale unie. Juist de verschillen in fiscaal regime houden het systeem flexibel. Een goede borging tegen misstanden hoort er uiteraard wel bij.
Nieuwe woorden
- Een nieuw Europees idee formuleren. De Verenigde Staten claimen de enige natie te zijn die op een idee is gebaseerd. Welnu, dat was destijds nodig ook gelet op de verschillen tussen de staten (wel / niet slavernij!). De sprong is voor Europa minder groot, maar wel urgent. Hierboven gebruik ik de term 'oorlog'. De term is van een gerenommeerd blad, maar evenzogoed mijn excuses hiervoor, want het is 'over the top'. En dat moeten we vooral zo houden. De urgentie is wel groot genoeg om de mooie woorden die er al zijn om te vormen naar iets wat het nieuwe evenwicht tussen de afzonderlijke landen en de nieuwe EU-structuur rechvaardigt.
Per saldo veel stappen die tegen onze intuïtie ingaan en die we niet willen doen, of hoogstens in een tempo van één stap per vijf jaar of zo. Vergeet het. Een meer supranationaal Europa komt er aan en dan kunnen we er beter bij zijn als het vorm krijgt. Voor de Nederlandse politiek, hier en in Brussel, een mooie kans om leiderschap te tonen. Maar die verkiezingen dan? Als je de mensen nu de keuze geeft, stappen ze dan niet uit de EU? Die kans bestaat. De kans bestaat ook dat bij een echte keuze ook een echte keuze wordt gemaakt, als u begrijpt wat ik bedoel.
Peter Noordhoek
www.northedge.nl