7 juli 2014 | door: Peter Noordhoek, mede-coach van Oranje
Verschenen in Opiniestukken
Van Gaal is een supercoach, maar zo vlak voor de wedstrijd met Argentinië staat hij voor een drietal dilemma's: wat te doen met het vertrouwen van de doelman, een aanvoerder uit vorm en een elftal uit balans?"Van Gaal maakte een vergissing door de wissel voor Cillissen geheim te houden"
Het coachen van Van Gaal tijdens dit wereldkampioenschap staat op een niveau dat zich in Nederlands verband alleen nog laat vergelijken met Michels. Hij is met iets heel bijzonders bezig. Daar kan je op verschillende manieren mee omgaan. Je kan er juichend mee om gaan, mokkend à la Derksen, of zoals de Britse pers doet: hem hemelhoog schrijven zodat hij later des te dieper omlaag geschreven kan worden. Zelf denk ik dat je hem het meeste respect bewijst door je te proberen te verplaatsen in zijn dilemma’s. Ik heb er drie.
Het dilemma van de geheimhouding
Het inwisselen van Krul voor Cillissen op veel manieren zien waarom Van Gaal een coach is voor de boeken: hij bouwt aan een echt team, luistert naar zijn assistenten, durft beslissingen te nemen en is bij succes niet benauwd de eer te delen. Een van zijn afwegingen roept bij mij echter vraagtekens op: de beslissing om Cillissen niet vooraf over die wissel te informeren. Ik denk goed te snappen waarom Van Gaal en zijn assistent Hoed tot geheimhouding hebben besloten, maar toch zou een andere afweging beter zijn geweest. Dat Van Gaal direct zegt dat hij de volgende wedstrijd weer gewoon in het doel zal staan doet daar uiteindelijk weinig aan af. Cillissen heeft nu een echte aanleiding om niet meer gefocust in het doel te staan. Terwijl jouw teamgenoten bezig zijn het andere doel te bestormen, is er ruimte in jouw hoofd om te denken aan de vraag: wat vertellen ze me nog meer niet? Zo werkt ons statusgevoelige brein. Het is een vraag die je direct weer wegduwt als onwaardig, maar ondertussen ben je zo lang met die gedachte bezig dat je die ene uitbraak een fractie van een seconde te laat ziet.
Dat is waar ik bang voor ben. Het was een geniale inval, maar ook een wilde. Voortaan moet vooraf bekend zijn wie van de keepers de strafschoppen doet. Nu moet Van Gaal eerst nog iets anders doen.
Het dilemma Van Persie
De mentaliteit van Van Persie is voorbeeldig, zijn vorm is dat niet. Het lijkt er zelfs op dat zijn vorm eerder achter- dan vooruit gaat. Aannames zijn slordig, het kaatsen gaat vaak mis, de buitenspelval klapt al te makkelijk dicht en de strafschop was de enige van de vier die niet met volle overtuiging werd ingeschoten. Bij de wedstrijd tegen Chili liet Van Gaal hem wisselen en dat riep geen verkeerde gezichten op, mede door de wijze waarop Huntelaar beslissend inviel. Bij de wedstrijd tegen Costa Rica ontstond het gevoel dat Van Gaal zijn aanvoerder niet durfde te wisselen, bang voor het effect op de psyche van zijn beste man. Dat lijkt een realistische angst. Van Persie is van uiterst goede wil, maar hij is ook aan het forceren. Hij denkt te veel. Zijn zelfvertrouwen moet broos zijn. Dus wat te doen? Mij lijkt het dat Van Gaal zijn eigen lijn moet volgen: de beste man op de beste plaats. Van Persie is dat nu niet. Huntelaar dan? Dat lijkt me het verkeerde antwoord op de goede vraag. Lens lijkt mij een vlees noch vis antwoord. Ik kijk meer uit naar de voorwaardse drang van middenvelder Clasie. Op dit moment maken de mannen op de flanken het spel. Goede kaatsers in het midden maken dan het verschil.
Het dilemma Robben
Robben een dilemma? Jawel. Met het wegvallen van Van Persie is het klassenverschil met de rest zo groot dat het hele elftal daardoor uit het lood komt te staan. De strategie voor elke tegenstander is duidelijk: stop Robben. Nu is dat in zijn geval net zo lastig als het voor ons zal zijn om Messi af te stoppen, maar de dynamiek is een andere. Messi maakt meer gebruik van de as van het veld, met een lichte voorkeur voor rechts en zijn teamgenoten als kaatsers gebruikend. Robben laat zich liever in de rechterhoek zetten, om daar dan als een super solist weer uit te vliegen. Nu is de kwaliteit van Robben zo groot dat hij daar elke keer weer gevaar door sticht en ondertussen een leger tegenstanders aan zich weet te binden, maar toch werkt deze tactiek het beste als ondertussen de rest van het team het spel voldoende breed weet te houden en daar heb ik steeds meer twijfel bij. Voor de wedstrijd tegen Argentinië zou ik als ik Van Gaal was – en dat ben ik dus niet – er voor waken om iedereen te laten denken: alle ballen op Robben. Robben zelf zou ik veel van flank laten wisselen. De Argentijnen spelen relatief statisch en optimaliseren liever dan dat ze alles anders gaan doen. Het parool wordt dus: verassen – en niet alle ballen op Robben. Vroeg of laat krijgt hij ze toch wel.
Dilemma’s zijn naar hun aard onoplosbaar. Via keuzes kunnen we ze wel hanteerbaar maken. Wel is dan aan elke keuze een prijs verbonden. Argentinië kan verslagen worden. Met het wegvallen van Di Maria heeft de Argentijnse coach Sabella dilemma’s op te lossen die minstens zo heftig zijn als die van Van Gaal. Van Gaal heeft tot nu toe keuzes gemaakt die goed zijn uitgepakt, dus waarom nu niet weer? De prijs die Van Gaal nu te betalen heeft is een excuus richting Cillissen, een knak in het zelfvertrouwen van Van Persie en een donderspeech richting zijn team van vrienden in de sfeer van: ‘waag het niet om ons alleen van Robben afhankelijk te maken. Laat jezelf zien.’
We blijven je volgen, coach. Net als al uw miljoenen mede-coaches; met veel respect, wat zorg en een verlangen naar het allergrootste succes.