CONTACT

Crisis in het CDA: bij het herlezen van een brief

27 maart 2011
Peter
Categorie: 

In deze laatste weblog voor het congres van 2 april geen actuele interpretatie van de voorzitterstrijd in deze dagen. Mijn keuze is in principe gemaakt, al zal ik wel wachten tot na de speeches op het congres. Via de woorden die ze uitspreken en de vorm die ze daarvoor kiezen, zeggen de kandidaten iets over zichzelf en hun invulling van de voorzittersrol. Ik vind het een kwestie van respect om te wachten op de speeches - en bovendien hou ik wel van een beetje rethoriek.

Belangrijker is echter wat deze voorzitterskeuze betekent voor het in beweging brengen van onze partij. Hoe keren we het tij? Onze partij wordt in een razendsnel tempo leeggezogen. Op de langere termijn geloof ik in de kansen van een partij als het CDA, op de korte termijn zijn de vooruitzichten dramatisch. Beide kandidaten bieden een eigen perspectief op een kerend tij. Sjaak van der Tak doet dit door er op te wijzen dat de meeste potentiële CDA-kiezers zich op rechts bevinden en dat we die kiezers daar eerst moeten vinden voordat we ze weer richting het midden kunnen gidsen, want ook hij ziet daar de logische plaats van het CDA. Het is in ieder geval een analyse die feitelijk juist is en als strategische koers overtuigend. Je kan jezelf wel tot matigende middenpartij verklaren, maar je moet ook een verhaal hebben om die positie onvermijdelijk te maken en daarvoor wijst hij de richting. Er zit echter één klein, maar vitaal woordje in deze denklijn dat er uit moet worden gelicht. Het gaat om het woordje 'we'. 'We' kunnen anderen niet overtuigen van ons verhaal als 'we' niet eerst onszelf weten te overtuigen. Het is op dit punt dat de kandidatuur van Ruth Peetoom zo welkom is: in haar persoon laat ze zien dat ook de tegenstemmers van 2 oktober erbij horen - dat er een 'we' is. Het principe dat je eerst het eigen huis op orde moet hebben voordat je effectief naar buiten toe kunt optreden, geldt ook voor ons.

Het is wel een heikel evenwicht, als ik er zo over nadenk. Alleen de persoon Ruth zal niet genoeg zijn om een verandering te geven - zoals ze zelf waarschijnlijk als eerste zal toegeven. Gelukkig heeft ze uit de eerste rond een stemmenaantal gehaald die ver boven de 32% uit is gekomen. Toch blijft het risico bestaan dat ze teveel met die 32% en te weinig met de 100% wordt geidentificeerd. Daarom is het zo belangrijk om niet alleen naar de persoon, maar ook naar de inhoud te kijken. En om dat weer te doen, ben ik vanavond maar eens terug gegaan naar de roemruchte brief van Ab Klink. Toen ik iemand zei dat ik daar over wilde schrijven, kreeg ik gelijk een schrikreactie. Moet je het daar nou over hebben? Een beetje riskant is het wel, heb ik haar toegegeven, maar ik hoop het zo te doen dat het ruimte geeft en geen oude vechtpunten herhaalt.  

We zijn nu een paar maanden verder met het Kabinet. Klopt zijn analyse van destijds en zullen we er ook in de komende periode nog tegen aan lopen? Ik kan me de woensdagavond nog goed heugen dat de brief uitkwam. Samen met een paar anderen, inclusief onze lijsttrekker Liesbeth Spies, waren we aan het vergaderen over het provinciale verkiezingsprogramma. Het was een hele onrustige dag, vol met beelden van 'de deur'. Ik hield in ieder geval mijn Blackberry in de gaten en opeens zag ik iets langs komen over een brief. Onder tafel probeerde ik de bijlage bij het bericht te openen, maar dat lukte niet. Het was me in ieder geval duidelijk dat er iets bijzonders aan de hand was. Daarom vroeg ik Liesbeth om met mij de vergadering uit te komen en gingen wij op zoek naar een computer om de brief goed te kunnen lezen. We waren het zaaltje nog niet uit of de eerste journalisten meldden zich. Het probleem was dat wij op dat moment zelf ook niemand achter de fractiedeur konden bereiken. Welk standpunt moest Liesbeth innemen? Met enig improviseren lukte het ons een PC te vinden en de brief te lezen. We hebben elkaar toen even goed aangekeken. Heftig. Klopt het? En tegelijk besef je op zo'n moment dat het niet in de eerste plaats om de inhoud van de brief gaat, maar om de onderlinge verhoudingen binnen de fractie. Met dat in gedachten is Liesbeth antwoord gaan geven. Eerlijk en niet verhullend dat de brief een diep meningsverschil aangaf, maar ook professioneel in de zin dat ze er wel voor waakte om de tegenstellingen groter te maken dan ze al waren. Later die avond mocht ze dat op de radio nog eens doen, maar toen was er al contact achter de deur geweest. 

Ik merk nu dat ik te lang in die nauwe zin naar de brief ben blijven kijken; als iets waarbij geredderd moest worden. Allerlei mensen probeerden om, al dan niet via de media, mij aan hun kant te scharen, maar ik wilde toch proberen mijn bijdrage aan de eenheid te leveren. Ik twijfel er niet aan dat het er die avond en dagen ruig aan toe is gegaan, maar ik had ook mijn buik meer dan vol van prominenten die hun principes gingen uitventen zonder zich aan spelregels te houden. Daarmee zeggen ze: mijn principes zijn belangrijker dan de jouwe. Ze vroegen respect, maar ze gaven het niet. Vanaf die avond ben ik nog meer dan ik al deed mijn eigen afweging gaan maken. Maar nu, eind maart 2011 - als we wellicht via deze voorzitterkeuze weer over een brug kunnen gaan - wordt het ook zaak naar de onderliggende spanning te kijken, anders staan we elkaar aan de andere kant van de brug weer verwijtend aan te kijken. Daarom komt de brief weer terug in mijn gedachten, maar meer op inhoud. De zin die het meest beklijfd uit de brief van Ab Klink is deze: 'De dieptelaag van de motieven doet er toe in de politiek'. Daarin neem ik hem zeer serieus. Juist nu. 

In veel opzichten heeft Ab dan een vooruitziende brief geschreven. Je kan zeggen dat hij heeft aan zien komen dat het CDA in een sterk verdedigende positie terecht is gekomen en dat de oorzaak daarvan is dat het in de kluwen van motieven die aan het kabinetsbeleid ten grondslag liggen steeds aan het kortste eind trekt. Ook al hebben we de beste en meest ervaren bewindspersonen; de lof komt elders terecht, de kritiek bij het CDA. Als hij zegt dat 'dit traject de spankracht van het CDA te boven gaat', lijken de uitkomsten van de provinciale verkiezingen hem gelijk te geven. En toch vind ik het te smal om te zeggen dat Ab een vooruitziende blik heeft gehad. In mijn ogen is er zowel meer als iets anders aan de hand. Wat dan? Events, my boy, events. Er is sprake van een ongekende internationale onrust. Niet voor niets, maar toch onverwacht, zijn het vooral de ministers in de buitenlandhoek die onder druk staan. Daarnaast komen dan nog eens de bezuinigingen. Bezuinigingen die in bijna alle gevallen gepaard gaan met ongekende structuur- en stelselwijzigingen. De combinatie van de internationale en binnenlandse agenda geeft een ongekende dynamiek. Voor het publiek lijkt het teveel van het goede, zowel inhoudelijk als communicatief. Het is geen toeval dat de berichtgeving zich versmalt tot een helicopterincident en het bijzonder onderwijs. Heel belangrijke onderwerpen natuurlijk, maar niet in het minst omdat ze een symblische lading krijgen tegen de achtergrond van veel groter en heftiger bewegingen. In die dynamiek krijgen punten waarop PVV en CDA wezenlijk van elkaar verschillen, geloof en integratie, vooralsnog niet de gedachte zwaarte.

Is Wilders dan veranderd? Dat is niet het punt. Wilders doet vooralsnog geslaagde pogingen het onverzoenlijke te verzoenen. Aan de ene kant is dat zijn boodschap van de-islamisering. Dat brengt hij nog met volle overtuiging, maar die agenda komt niet echt vooruit. Ondertussen werkt hij hard door aan maatschappelijke acceptatie van zijn partij (en zichzelf). Dat laat meer ontwikkeling zien. Het is geen geheim dat de PVV op de werkvloer van het Parlement over het algemeen goed en loyaal samenwerkt met de twee regeringspartijen. Als Klink schrijft dat dit Kabinet kapot zal gaan aan gebrek aan cohesie, dan zal hij moeten toegeven dat de cohesie bij het vorige kabinet in de dagelijkse praktijk heel wat meer onder druk stond. In die praktijk beperken de botsingen met de coalitie zich tot de buitenlandse missies en daar valt mee om te gaan. Het zal boeiend worden om te bezien wat Wilders over heeft voor zijn maatschappelijke acceptatie, maar als ik hem was zou ik de huidige koers voortzetten, want die levert hem geen windeieren op. 

Van CDA-zijde mogen we ons ernstig achter de oren krabben waarom we voor regeringsdeelname hebben gekozen en niet voor de oppositie, maar vooralsnog heeft dat met andere redenen te maken dan met de PVV. Waar we voor staan is een ongelofelijk breed front van ingrijpende veranderingen en daar staan we voor zonder geaccepteerde boodschap of boodschapper. Landsbelang vraagt dat we toch in regeringsverband aan de slag gaan, terwijl het partijbelang volgens mij iets anders zegt. Op 9 juni werd niet alleen onze partijleider, maar juist ook onze partij naar huis gestuurd. De diepere motieven waar Ab terecht over spreekt raken niet alleen de integratiediscussie, maar ook die over de wijze waarop we wonen, bijstand verlenen, onderwijs geven, internationaal solidair zijn, onze buurman op straat groeten en ga zo maar door. Vermaak één motief tot lakmoesproef en we schieten allemaal tekort.

Het is mijn stelling dat de brief van Ab Klink en alles daaromheen een (te) sterke versmalling heeft gegeven in de discussie. We zijn samen een tunnel ingelopen. Het accepteren van de gedoogconstructie werd de lakmoesproef voor alles, met het voor of tegen op 2 oktober als dieptepunt. Wat ik hoop is dat de komst van de nieuwe voorzitter binnen de partij aangeeft dat de discussie weer in het volle licht en over de volle breedte wordt gevoerd. Om bruggen te slaan moeten we eerst uit de tunnel komen. Zelf wil ik dat in een zekere ontspannenheid doen (zei de vrijwilliger). Regeringsdeelname is geen doel op zich. Dit land moet geregeerd worden en dan hebben we nog steeds een belangrijke bijdrage te leveren. Tegelijk zie ik uit naar het moment dat we weer voluit voor onszelf kunnen kiezen. We hebben een unieke kans om onszelf van program van uitgangspunten tot verkiezingsprogramma weer inhoudelijk te gaan doordenken. Als we dat samen, snel, goed en grondig aanpakken, komt ook ons moment weer snel genoeg.

Northedge

info@northedge.nl
 Copyright © 2020 -  All Rights Reserved
BTW nummer Northedge B.V.: 8192.31.472.B.01
KvK nr. Northedge B.V.: 29048758 Rotterdam
menu-circlecross-circle linkedin facebook pinterest youtube rss twitter instagram facebook-blank rss-blank linkedin-blank pinterest youtube twitter instagram