Deze blog gaat over de gevolgen van het mislukken van het Catshuysakkoord en het vooruitzicht van verkiezingen. Ik ben in een sombere bui, mede naar aanleiding van de bijzondere context waarin ik het mislukken mocht vernemen. Maar voor wie zich die bespiegeling wil besparen, eerst even wat algemene punten.
Wat zijn de verwachtingen richting de volgende verkiezingen? Wie het weet mag het zeggen. Een collega ‘amateur’ (zijn woord), maar van een andere partij, D66, doet een voorspelling die intuïtief lijkt te kloppen. Ik kan alleen maar hopen dat hij gelijk heeft voor wat betreft mijn eigen partij. http://bit.ly/JyjjYX. Analyse ontvangen met dank aan Frans van Drimmelen.
Voordat deze verkiezingen er zijn, zullen we eerst in CDA verband verkiezingen voor het lijsttrekkerschap hebben. Geen zorg, die zal ik hier zeker bespreken. Op 2 juni is er een CDA-congres gepland. Uitgaande van verkiezingen die in september, oktober zullen plaatsvinden, ga ik er vanuit dat het juni-congres de lancering van de verkiezingen zal zijn en niet het slot ervan. Hetzelfde geldt voor het verkiezingsprogramma. Eerst moeten op 2 juni de uitkomsten van het strategisch beraad worden geaccordeerd en dan pas kan de invulling komen. Ik neem aan dat op een congres eind augustus alles zal worden beklonken.
Maar dat is allemaal voer voor toekomstige schrijfsels. Nu eerst mijn gevoel bij deze mislukte onderhandelingen. Bij voorbaat excuses voor een mislukte blog, zonder pointe of humor. Maar deze mislukte onderhandelingen kan ik niet afdoen met een ‘en we gaan weer over tot de orde van de dag’.
Het is dus mislukt. In een tweetal opiniepagina's en even zoveel gedichten heb ik me proberen te verdiepen in het proces. Hoe dan ook; het heeft te lang geduurd. De drie weken hadden echt eerder drie dan zeven weken moeten zijn. In ieder geval waren dan Wilders' nieren eerder geproefd. Een traditionele, trage, dempende manier van onderhandelen werkt niet langer. In de kwestie van het Polenmeldpunt heeft het ronduit schade aangericht. De dichter in mij heeft via de 'lijnen in de lichaamstaal' de conclusie al eerder getrokken: 'Dit zijn geen onderhandelingen. Wilders kan zelfs zittend niet buigen.' Nee, ik ben noch een groot voorspeller noch een groot dichter en ja, ik twijfel er niet aan dat de onderhandelaars dicht bij een akkoord leken. Maar het is niet voor niets geklapt en die reden heeft niets met percentages te maken en alles met de man uit Venlo. En zelfs dat is een te smalle analyse.
In de kern zijn het niet de onderhandelaars geweest die ons nu zo de das omdoen. Dat zijn toch echt wijzelf, de kiezers. Wij Nederlanders hebben de passiepsychoot Wilders gekozen, wij de onervaren Rutte, wij de aangeslagen Verhagen. Wij hebben voor een gefragmenteerde, bange oppositie gezorgd. Wij, kiezers van Nederland. Ik dus. Jij. U. Het is onze puinhoop. En waar mijn hart van krimpt, is de gedachte dat wij kiezers alleen maar verder de weg kwijt raken. Nog steeds zijn we niet in staat, ook niet na gisteren, om de passiepsychoten te doorzien en basiswaarden als moed en ‘je verantwoordelijkheid nemen’ niet als de taal van de elite te zien. Als we over vijf (!) maanden gaan stemmen – onze vakanties gaan voor – vrees ik dat we nog verdeelder gaan stemmen. Even een zijpad.
Zaterdag was ik als een van de vele vrijwilligers actief voor het congres van Stichting Raad op Maat. De Stichting houdt zich bezig met de zeggenschap en medezeggenschap van mensen met een verstandelijke beperking. Het meemaken van dat congres is al meer dan 10 jaar een beleving. Elke keer weer zwaar overtekend, komen er cliëntenraden uit het hele land bij elkaar om over een thema te spreken. Dit keer was dit het thema 'rechten van de cliënt'. De deelnemers zelf zijn divers in hun niveau. De kleine, bovenste groep is niveau Wajong en dus binnenkort niet langer 'beperkt' in hun verstandelijke vermogens. Hoera. De onderste groep communiceert eerder fysiek dan mondeling. Maar IQ is altijd maar een deel van het verhaal. Het zijn de persoonlijkheden die boeien en er zitten hele uitgesproken persoonlijkheden in de raden.
Als ik aan die dag op bescheiden wijze mijn bijdrage lever - het echte werk wordt door Loes, Gerrie, Ronald, Monica en collega's gedaan - heb ik soms het gevoel helemaal in de traditie van mijn CDA te staan. Maar wie houd ik daarmee voor de gek? De afgelopen jaren heb ik de omgeving van de deelnemers steeds verder zien radicaliseren en daarmee de deelnemers zelf.
Rond vier uur was het congres afgelopen, met een voluit gezongen slotlied: 'Samen staan we sterker!' Ik was nog in de grote zaal toen ik werd aangesproken door een aantal mensen die ik meende te herkennen, maar niet echt kon plaatsen. het waren bekenden van de CDA talentenacademie die die dag in het zelfde Domstadgebouw een cursus onder leiding van Gerrit Jan Valk hadden gevolg. Of ze in de zaal televisie konden kijken, de persconferentie over het einde van de onderhandelingen? Samen hebben we, goeddeels zwijgend, gekeken. Het interessantste commentaar kwam na afloop, van de deelnemers. Ze schoten dwars door Wilders heen, lieten geen spaan van hem heel. 'Wegloper' was het netste wat ze van hem zeiden. Maar dat betekende niet dat de sympathie bij VVD en CDA kwam te liggen. 'Blij dat het mislukt is', was het aardigste wat ze zeiden. En al die tot voor kort zo politiek onwetende mensen daar wisten verdraaid goed wat er te gebeuren stond: korten, korten op de uitkering - en de rijken die zouden de dans ontspringen.
Ze hebben een punt. Als het waar is dat de uitkomst van de onderhandelingen er een is waarbij de hogere inkomens relatief minder bijdragen dan de lage, is er iets niet goed gegaan. Wat ook de technische argumenten, dit is een tijd die ten minste vraagt om de symboliek van solidariteit. Maar het is ook een uiting van iets dat niets te maken heeft met gelijkheid of met de ‘rechten van cliënten’. Mijn – niet unieke - zorg is dat deze tweedeling van arm en rijk, van wel of niet gekort worden de populisten in de kaart speelt. Kiezers worden gekaapt in naam van het veronderstelde eigen belang. De of-of’ers winnen het van de èn-ènners. We spreken niet meer in termen van ‘verantwoordelijkheid nemen’. Verantwoordelijkheid nemen is uit. Opkomen voor je eigen belang is in. Zo voeden we elkaar op. Zo zijn de onderhandelaars het Catshuys ingegaan, zo komen we er met z’n allen naar ik vrees weer uit.
Dit is de Wildersrente; de kosten van de jalousie, van de verdeeldheid. Nog meer dan de miljarden zeer concrete kosten die Wilders Nederland aandoet door de extra kosten die we gaan krijgen door het negatieve oordeel van de credit rating agencies, vrees ik deze gevolgen van zijn invloed: ons onvermogen nog te zien wat waar en zuiver is en wat nog slechts manipulatie van woorden is. Nog meer dan bij eerdere verkiezingen ben ik er van overtuigd dat we alleen kunnen ‘winnen’ als we geen populisme tegenover populisme gaan zetten, maar echt en fel moeten staan voor de waarden en normen van de redelijke samenleving. Wat wit is wordt nu zwart genoemd en andersom. Ik wil dat dit stopt. Ik wil kleur zien, veel kleur. En ik wil overal op kunnen kiezen, behalve wat zwart of wit heet. Weg met de Wildersrente.
Peter Noordhoek
www.northedge.nl.
