Gouda, 11 oktober 2012

Beste leden van de evaluatiecommissie,

Benijden doe ik jullie niet. Het sentiment rond jullie commissie kan, naar ik vrees, het beste worden uitgedrukt in een zucht. We hebben Frissen toch al?
Daar voel ik wel in mee, maar toch .. Het is natuurlijk niet zo dat er niets te evalueren valt. Integendeel. Zowel in de wijze van campagnevoeren als bij de samenstelling van de lijst kan er veel worden geleerd. Ja, de verkiezingen kwamen te vroeg, maar ook minder voorbereid maakt het uit welke keuzes je maakt als partij. Mijn wezenlijke punt raakt echter dieper en heeft te maken met ons ‘recente verleden’.

Rond de tijd dat de opdracht voor de vorige evaluatiecommissie werd geformuleerd, in 2010, zaten we in een wezenlijk andere situatie. Hoewel? Ook toen hadden we hele diepe wonden te likken. Maar politiek leek het er op dat er een ‘Paars plus’ combinatie in de maak was. Ik vond dat prima. Oppositie voeren is helemaal niet makkelijk, maar wel het beste voor ons. Tot mijn spijt pakte Cohen echter niet door en kreeg Rutte, toen net zo’n makkelijke onderhandelaar als nu, te maken met een uiterst kritische achterban. Telegraaf en Elsevier waren op oorlogspad. Anno 2012 is dat wenkbrauw optrekkend anders, maar toen leidde dit tot het kabinet van VVD-CDA met gedoogsteun van de PVV.
Ik weet niet hoe het jullie is vergaan, maar bij het canvassen op straat waren er nogal wat mensen die me zeiden: ‘misschien ga ik weer CDA stemmen, maar deze keer niet’. Dat kan je op een onbekende lijsttrekker terugvoeren, een vaag programma of op de lagere zichtbaarheid van een kleinere partij. Al zal het waar zijn, ik geloof niet dat dit de kern raakt. Zelf denk ik dat het toch echt te maken heeft met een te recent verleden. Een verleden waarin we onszelf verscheurd hebben over de samenwerking met een partij waarmee niet samengewerkt kon of mocht worden.

In de tijd tussen het mislukken van de samenwerking en de verkiezingen op 12 september is door vele CDA’ers en op vele manieren afstand genomen van de coalitie en vooral de PVV. Hoe oprecht ook bedoeld, naar ik vermoed heeft dat weinig indruk gemaakt op de kiezer en al zeker niet op de media. Er kleeft waarschijnlijk teveel het gevoel aan dat je krijgt nadat een relatie is mislukt en over en weer verwijten worden gemaakt. Zal het echt niet komen tot een ‘kiss and make up’? En: zijn ‘ze’ niet te verliefd op de macht?
Om die reden is bij mij de vraag opgekomen of het niet verstandig zou zijn om nog één keer na de verkiezingsuitslag in wat meer bezonkenheid een uitspraak te doen over dat verleden. En, om echt overtuigend te zijn, zou het toch niet gepaard moeten gaan met een vorm van erkenning dat we een verkeerd besluit hebben genomen?

Zelf hoor ik tot de velen die ‘ja’ hebben gezegd tegen het akkoord. Dat was een zware keuze, tot op het laatste moment dubbend tussen twee kwaden. Ik heb het idee dat ik die keuze op een integere wijze heb gemaakt, met net wat meer aandacht voor wat ik dacht dat het land nodig had (een kabinet in crisistijd) als voor wat de partij nodig had (geen kabinetsdeelname als je in crisis ligt). Daarna heb ik fractie en kabinetsdelegatie aangemoedigd als ze zich bijvoorbeeld in de discussie over het Polenmeldpunt tegen de PVV teweer stelde (daar waar de VVD dat opzichtig naliet). Waarmee ik ook zeg: heel veel van wat onze mensen hebben gedaan is goed gedaan. Er is echt verantwoordelijkheid genomen. Dus als iemand mij vraagt of ik excuses moet aanbieden, is mijn eerste reactie: hoezo? Wie neemt wie hier de maat? Als journalisten en andere ‘opiniemakers’ oproepen tot een catharsis – wat dat ook is - en openlijke boetedoening, dan benader ik dat met het wantrouwen dat het verdient. Trouwens, wentelen in dit soort zelfmedelijden wordt ook door het grotere publiek niet gewaardeerd.

En toch … heb ik oprecht spijt van de keuze voor de gedoogcoalitie. Het heeft ons een weg opgebracht die we niet hadden moeten gaan. En de volgende keer dat ik weer op straat sta om het CDA neer te zetten wil ik niets inslikken. Dan wil ik zeggen: ‘Ik en mijn partij gaan nooit meer die weg op. We hebben onszelf in de spiegel gekeken en wat we zagen was niet goed. Als er één partij is waar u op kunt vertrouwen dat het die fout niet meer zal maken is het mijn CDA.’

Willen jullie ons, alles afwegende, die spiegel voorhouden en een punt of een uitroepteken zetten?

Met vriendelijke groet,

Peter Noordhoek