CONTACT

Het wordt weer tijd voor verzelfstandiging

28 augustus 2011
Peter
Categorie: 

In deze blog doe ik een luie-haan-act: ik heb gewacht tot er een andere haan kraaide en nu knik ik. De haan die kraaide is Ton Bestebreur, mijn favoriete columnist van Binnenlands Bestuur en echte kenner van de wereld van publieke financiën (volg hem op @bestebreur).  

In zijn laatste column verbaast hij zich terecht over de stilte die er is rondom het fenomeen verzelfstandiging. Normaal gesproken is dit een vast onderdeel van het repertoire in tijden van bezuiniging, maar dit keer valt er niets over te horen. Het heeft geen uitgesproken rol gespeeld in de ambtelijke heroverwegingswerkgroepen en het heeft ook geen plaats gekregen in de plannen voor de compacte overheid.

De reden voor de stilte laat zich raden: dit is een tijd waarin het politieke primaat centraal staat. Overheidsdiensten worden daarbij zowel gecentraliseerd als geconcentreerd. In een setting als deze is het geven van meer eigenstandige bevoegdheden aan een overheidsdienst vloeken in de kerk – zeker als het risico bestaat dat de bazen van die diensten meer dan gemiddeld beloond worden. En toch wijst Bestebreur er terecht op dat het aannemelijk is dat diensten beter functioneren als er vrijheid is op het gebied van de bedrijfsvoering. En Bestebreur zegt het niet, maar als ik mijn luie-haan-rol iets mag laten varen, zeg ik er dit bij: grote geconcentreerde diensten hebben geen goed trackrecord als het om een effectieve bedrijfsvoering gaat. Of denkt men werkelijk dat puur het omlaag brengen van het aantal ambtenaren in die diensten al prestatie genoeg is? En de verwachte prestaties richting burgers en bedrijven dan? Zelf heb ik verzelfstandigingen getrokken, gevolgd en begeleid. Daar heb ik heel wat gekke dingen bij meegemaakt. De grootste fout was doorgaans dat de oorspronkelijke verzelfstandigingsgedachte niet werd afgemaakt en dat departement en dienstleiding hun eigen spelregels over besturen op afstand niet serieus genoeg namen. De keren dat ik een concentratiebeweging mocht volgen liep het met de bedrijfsvoering pas echt fout. Niet verzelfstandigen is duurder dan wel verzelfstandigen en daarom hoort het onderdeel te zijn van de budgettaire afwegingen van vandaag.

Bestebreur stelt terecht dat intern verzelfstandigen eigenlijk een contradictio in terminus is. Uiteindelijk is een heldere keuze tussen een publiek of private rol beter. Tegelijk is het gewoon de weerspiegeling van een maatschappelijke werkelijkheid dat we allerlei hybride vormen van organiseren hebben. Daar kunnen we er dan ook maar beter het optimale van maken. Wel stel ik voor het criterium voor verzelfstandiging te wijzigen. Laten we eerlijk te worden over het werkelijk onderscheidende bij de vraag of iets verzelfstandigd moet worden of niet: de politieke gevoeligheid. Ging het in vorige rondes vooral over de vraag of er wel of niet sprake is van een dienst of taak die zich leende voor marktwerking, nu moeten we gewoon kijken naar het aantal Kamervragen en krantenartikelen. De politieke factor in het debat over de uitvoering laat zich niet beheersen en dus kunnen we er beter rekening mee houden. En al zou je het niet zeggen als je de media volgt: er zijn nog erg veel diensten die gewoon en rustig heel goed werk doen en via verzelfstandiging van de bedrijfsvoering een extra prikkel kunnen krijgen om er in moeilijke tijden iets moois van te maken.

Rapport

Deze week is de presentatie van het rapport: ‘De ontregelde samenleving’. Het rapport is afkomstig van het Wetenschappelijk instituut van het CDA, met Hein van Oorschot als voorzitter en de onvermoeibare Evert-Jan van Asselt als schrijver-secretaris. Zelf heb ik wat aan de totstandkoming mogen werken en zat ik in de klankbordgroep. Het bovenstaande zult u zeker niet in dit rapport terugvinden. Het rapport is strakker en gericht op een meer algemene problematiek, wat ik maar noem onze verslaving aan de overheid. De vraag of iets verzelfstandigd moet worden of niet is belangrijk, maar uiteindelijk vooral een vormkwestie die zich primair richt op de inrichting van de bedrijfsvoering. De vraag of iets een publieke taak is hoort, is een vraag die alleen door politiek en samenleving beantwoord mag worden. In een tijd van zowel overheids- als marktfalen lijkt het alsof we niet meer in staat zijn die vraag te beantwoorden. Dan is de kans dus groot dat we nooit echt af kunnen kicken van onze regelverslaving. Het is een hele lastige, maar wel essentiële opgave om een afkickprogramma met perspectief te vinden: tussen markt en overheid in.

 

Peter Noordhoek

www.northedge.nl

Northedge

info@northedge.nl
 Copyright © 2020 -  All Rights Reserved
BTW nummer Northedge B.V.: 8192.31.472.B.01
KvK nr. Northedge B.V.: 29048758 Rotterdam
menu-circlecross-circle linkedin facebook pinterest youtube rss twitter instagram facebook-blank rss-blank linkedin-blank pinterest youtube twitter instagram