CONTACT

De kern van een audit is: luisteren

6 juli 2014
Peter

Now Hear ThisHet woord audit is afgeleid van het woord ‘luisteren’. Dus niet: zien. Ook niet: praten. Luisteren. Deze week mocht ik weer een opleiding voor auditors doen, dit keer voor toekomstige auditors van de openbare bibliotheken. Dat is genieten. Dat is ook puzzelen, want de bibliotheeksector is een van de vele sectoren waar je er niet meer komt met eens et ‘harde normen’. Hoe graag sommige binnen de sector ook houvast willen, de ontwikkelingen gaan te snel en de verschillen zijn te groot, om alles in een net netje van normen te vangen. De certificeringsnorm is dus nogal ‘open’. Ik denk dat dit niet alleen onvermijdelijk, maar ook goed is voor de sector. Het vraagt wel heel veel van de auditors en hun vermogen om op een volwassen wijze de norm ‘toe te passen’. Dat laatste is een mooie manier om te zeggen dat er veel op de interpretatie van de auditors aankomt. Om die reden ben ik blij dat de auditors anders worden geworven en er nu sprake is van een heus vorming van auditteams, maar het blijft een forse opgave voor elke audit.

Taken en bibliotheken

In juni is er door de Tweede Kamer een nieuwe Wet op het stelsel Openbare bibliotheken aangenomen en daarin krijgen de openbare bibliotheken een vijftal aansprekende taken. Door velen in de sector is reikhalzend naar deze wet uitgekeken: eindelijk duidelijkheid. Omdat de certificeringsnorm aanhaakt bij deze taken (ook wel ‘kernfuncties’ genoemd) en we hoe dan ook met de training van de moesten beginnen, besloot ik om de debatten mee te maken. Hopelijk kon ik er wat van leren over hoe deze taken geïnterpreteerd moesten worden, want met de concepttekst van de wet kon ik ook weer niet zoveel. Een bibliotheek die op de hoofdvestiging in meerdere mate 3-4 van de taken doet en op het niveau van de andere vestigingen er ook min of meer 1-2 doet, kan zo’n bibliotheek worden erkend of niet? En wat is dat; een taak ‘doen’? Vragen genoeg dus. Bij de start van het tweede debat viel ik met mijn neus in de boter. De Kamerleden kwamen zelf met dit soort casussen. Als tennisballen werden naar de minister geslagen en de minister sloeg zo goed ze kon terug. Toch, toen de zoveelste variant langskwam en door het Kamerlid om verduidelijking werd gevraagd, zei de minister in antwoord met zoveel woorden dat er om flexibiliteit wordt gevraagd en dat het precieze antwoord afhangt van de specifieke situatie. Daar kon ze niet intreden. En dan denk je: daar komen de auditors niet mee weg. Die moeten er wel intreden.

Achter het scherm

Het punt van de taken is maar één aspect van de norm. Zo zijn er veel meer. Als trainer zeg je dan: objectiviteit bestaat niet, intersubjectiviteit wel. Dat is onze dieventaal om te zeggen: toets je uitspraken aan elkaar en kom van daaruit tot overeenstemming. En ook dat is weer makkelijker gezegd dan gedaan. Want voor je over iets een uitspraak kan doen, moet je eerst weten of er überhaupt iets te zeggen valt. En dan komt het aan op goed luisteren. Ik mag een prachtig collectief van auditoren van bibliotheken begeleiden. Tijdens de lunchpauze spreek ik met een van hen. Hij komt uit de wereld van de orkesten. We spreken over de factoren die de kwaliteit van een orkest bepalen. Wat als in en rondom het orkest alles goed geregeld is, met een voorbeeldrol voor de leiding, maar het orkest toch waardeloos speelt. Hoe oordeel je dan? Dat brengt het gesprek ook op het doen van audities. Soms luistert het hele orkest mee met de auditie, soms alleen een kleine groep. Het hoort bij de professionele orkesten dat er wordt geauditeerd vanachter een sHaar vioolcherm, zodat niets afleidt van de muziek en uiterlijkheden of persoonlijke relaties geen rol kunnen spelen. Mijn gesprekspartners vertelt dan hoe ook vanachter een scherm de (docenten van de) muzikanten er toch nog in kunnen slagen hun identiteit te communiceren. Een specifieke aanslag, een manier van blazen of muziekbenadering kan voor de ingewijden genoeg zijn. De persoon komt dan door de muziekkwaliteit heen.

Door het scherm heen

Anders gezegd; zelfs vanachter een scherm kan de objectiviteit van de beoordeling doorbroken worden. Dat ondergraaft het doel van de auditie en is in ieder geval lastig als je objectiviteit nastreeft, maar toen ik er na afloop van ons gesprek over nadacht, bedacht ik dat je het ook omdraaien. Een getraind oor kan dus door een scherm heen horen wie daar echt speelt. Zo is het volgens mij ook met menig audit. Vooraf en tijdens zo’n audit komt er een vloed van rapportages op de auditors af. De feitelijkheden die daar in staan helpen in principe bij het streven naar objectiviteit, maar kunnen ook als een scherm gaan werken. Dan hoor je niet meer waar het ook om gaat: de persoonlijke keuzes die door bestuurders, leiding en medewerkers worden gemaakt. Juist als het complex is en er niet één-dimensionaal (instrumentbeheersing), maar multi-dimensionaliteit moet worden geoordeeld (bijvoorbeeld ook: passendheid in het totaal van het orkest), is het belangrijk om door het scherm heen te luisteren. En er worden meer schermen opgetrokken dan je op het eerste gezicht zou denken. De training van de auditoren van de bibliotheken was in dat opzicht een genoegen: ze hadden vaak aan een enkel woord al genoeg om door te vragen en tot een dieper oordeel te komen. Zo hoort het ook.

Oorpijn

Onlangs mocht ik een andere training geven. Geen auditortraining, maar voor aanstormende politieke talenten. Het was in Marokko en dat betekende in mijn geval een vlucht naar Parijs en van daaruit een vlucht naar Rabat. Ik had de dagen voor de reis veel last van een verkoudheid en dat sloeg door op mijn oren. De landing in Parijs was pijnlijk, de landing in Rabat een marteling. Na landing wilden mijn oren niet meer open gaan. Het was alsof ik alles door een dichte laag watten hoorde. Op de ochtend van de training was het nog steeds niet over en ik maakte me behoorlijk zorgen of ik de training wel kon doen. Uiteindelijk was de oplossing simpel genoeg: beter luisteren. Die hele dag was ik super alert op elk geluidssignaal. En in de loop van die dag gebeurde er daardoor iets met mij. Door al dat geconcentreerde luisteren hoorde ik op een bepaalde manier ook dingen die ik anders niet hoorde en bovendien zag ik ook meer. Ik werd dus een betere docent. Nu is dit geen aanbeveling om met verstopte oren te gaan trainen, maar de les neem ik wel mee naar bijvoorbeeld auditortrainingen. Het woord ‘auditer’ stamt af van het woord luisteren. Doe dat dan ook: luisteren.   Peter Noordhoek     www.northedge.nl

Northedge

info@northedge.nl
 Copyright © 2020 -  All Rights Reserved
BTW nummer Northedge B.V.: 8192.31.472.B.01
KvK nr. Northedge B.V.: 29048758 Rotterdam
menu-circlecross-circle linkedin facebook pinterest youtube rss twitter instagram facebook-blank rss-blank linkedin-blank pinterest youtube twitter instagram