De Britse verkiezingen krijgen niet de aandacht die ze verdienen. Maar ja, er zijn dan ook zoveel verkiezingen; in eigen land, overal. Vanavond is in de VS zelfs de lancering van Hillary Clinton als kandidate voor het presidentschap van de Verenigde Staten. Wat is er belangrijker? Toch vraag ik de gewaardeerde aandacht van de lezer voor een verkiezing waarvan de uitslag uiterst relevant voor Europa kan zijn. Ik beperk mij tot 5 punten.
Dit is het meest spectaculaire aspect van de verkiezingen. Als Labour en de SNP (Scottish National Party) een coalitie zouden smeden, dan kunnen de Conservatieven het schudden. De vraag is wat er dan met Cameron gaat gebeuren. Hij heeft de verkiezingen gewonnen – en toch verloren. Voorlopig houd ik het er op dat Cameron aan het hoofd van een nieuwe coalitie komt te staan - toch weer met de LibDems, die het in de peilingen slecht doen, maar op het niveau van hun kiesdistricten de schade beperkt kunnen houden. Dan mag Cameron wel even zijn handjes knijpen: 'I'm still here'.
Net als in Nederland is de politieke situatie hoogst instabiel, met voor Britse verhoudingen wel 7 partijen die op de een of andere wijze echte invloed kunnen hebben op het resultaat. Dat is ongekend. De peilbureaus beleven dan ook hoogtijdagen. Er is eigenlijk niemand meer die nog gelooft dat één van de partijen een absolute meerderheid zal halen. Hoe Nederlands. Tegelijk is er iets anders dat zeer Nederlands is, dat daar nog iets zou kunnen veranderen. Denk aan onze ervaring met de premierbonus, denk aan het fenomeen tweestrijd.
De laatste verkiezingen voor de provinciale staten eindigden in een overwinning voor de VVD. De VVD? Eerder dan toch voor premier Rutte. Die sleepte het binnen. Dat zou met Cameron ook zo kunnen gaan. Lang was hij eigenlijk niet erg aanwezig, zeker niet in de debatten. Het lijkt er op dat zijn adviseurs hebben gezegd: laat de ander de fouten maken. Daar zit ook een stevig en bewust dedain in richting de premierskandidaat van Labour - en dat is niet voor de eerste keer.
Die adviseurs zijn door de peilingen aardig nerveus geworden en op het laatste moment is Cameron toch nog een offensief begonnen. Hoe dan ook, de vraag is altijd: ‘who represents my values best?’ en dan denk ik dat Cameron het toch wint van Labour. Maar de Conservatieven zijn wel heel nerveus van UKIP, ook al stelt UKIP in de peilingen niet al te veel voor en kan het zelfs zijn dat Farage zijn eigen zetel niet gaat winnen. Voor een belangrijk deel van de achterban van de Conservatieven geldt nu eenmaal dat Farage hun waarden het beste vertegenwoordigd. Zo dadelijk komt er een situatie waarbij de Conservatieven de kiezers mee hebben, maar hun achterban verliezen. Chaos - en Boris Johnson staat al klaart.
Brexit is vele malen gevaarlijker dan Grexit, voor alle betrokkenen. Een boeiende denker, Jacques Lafitte, ooit ambtenaar van het ministerie van Financiën geweest voor zowel de Franse als de Duitse overheid, zei het op een spreekbeurt voor ons zo: “Hoe lang ga je door met een huwelijk dat niet meer werkt?” Vanuit het continent onderschatten we telkens weer hoe diep de weerstand tegen Europa zit bij de Britten. 
Het is een politieke goudmijn die makkelijk af te tappen valt Toch, zal een mogelijk referendum veel invloed hebben op de uitslag van deze Britse verkiezingen? Niet echt. Als dat referendum er daadwerkelijk komt en wordt gehouden, zal het anders zijn. Maar voor nu zijn de belastingplannen, de zorg (NHS!) en de relatie ten opzichten van Schotland en Wales veel belangrijker – en heeft men er alle belang bij om Farage niet te voeden met een campagne die om Europa draait.
De conservatieven hebben het so wie so lastig, in ieder geval in kies-technische zin. De stemmen voor de Tories concentreren zich op een aantal districten en daar zijn ze dan ook ruim in de meerderheid. Labour is beter gespreid. Bij een first-past-the-post systeem als het Engelse heeft Labour daardoor de betere kansen. Maar ook labour heeft een probleem: in Schotland dreigen ze alles kwijt te raken. Hou er rekening mee dat zowel de Conservatieven als Labour precies weten om welke kiesdistricten het gaat en waar ze hun vertegenwoordiger nog kunnen laten winnen. Algemene peilingen zeggen niet zoveel; het gaat om die districten. Ik ga er daarbij vanuit dat de Liberals in die strijd vermorzeld zullen worden. Hetzelfde kan echter niet worden gezegd van SNP.
Voor campagneliefhebbers lijkt de Britse verkiezing niet zo veel interessants op te leveren. In zekere zin zijn ze ons wiel aan het uitvinden. Debatten met meerdere partijen zijn nieuw voor ons, bijzonder voor hen. Het rumoer rondom Farage levert bepaalt geen betere TV op dan bij ons rond Wilders (waarbij ik die lager politiek hoger inschat op de manische ladder). Een weinig interessant campagne dus.
Dat valt nog te bezien. Ik kan iedereen het boek van Sam Delaney aanraden over ‘Mad men & Bad men’ (althans, als je het typische Engels machtig bent). In dat boeiende boek lees je hoe reclamejongens (‘de Adman’) de Britse campagnes altijd bepaald hebben en dat nog steeds doen. Saathi en Saatchi is van de Admen veruit het belangrijkste bureau, ook al werden ze van tijd tot tijd aan de dijk gezet door de conservatieven. Dat ze toch steeds terugkomen heeft met hun efficiency te maken: ze zijn gewoon, harder en helderder dan wie ook. Dus reken maar op mooie advertenties aan Conservatieve zijde. Toch, vlak ook Labour niet uit. Ze hebben het spel inmiddels wel door. Daarom sluit ik af met hun fraaie parodie op de meeste affectieve campagneposter ooit: ‘Labour isn’t working’.
Peter Noordhoek
