Regelmatig loop ik met de vraag rond: wat zou Helmut Schmidt nu doen? Een rationele realist, te koel wellicht voor deze hete tijden, maar mij zou die koelheid nu goed passen. Eén van zijn uitgangspunten was dat je alleen maar effectief kan opereren in zaken als veiligheid en welzijn als eerst de welvaart op orde is. Hij heeft dus heel consequent doorgewerkt aan een herstructurering van de economie terwijl ook in zijn tijd het land bij tijden in brand stond. De tijden zijn nu anders, het is niet van dezelfde orde en je kan Duitsland niet zomaar vergelijken met Nederland, maar ik kon het niet helpen aan die stelregel van Schmidt te denken terwijl ik de debatten over ons belastingstelsel volgde.

‘Het zal wel’ effect
Deze week is de Tweede Kamer akkoord gegaan met een pakket maatregelen dat per saldo neerkomt op een lastenverlaging van zo’n 5 miljard euro. De aandacht onder journalisten was beperkt en bij het brede publiek nog beperkter. Deels heeft dat met alle aandacht te maken voor de nasleep van de aanslagen in Parijs, deels heeft dat te maken met de verwachting dat het pakket in de huidige vorm het niet zal halen in de Eerste Kamer. En deels, laten we dat niet onderschatten, dat het om hoogst technische materie gaat. Iemand die niet in belastingwetgeving is gespecialiseerd zal al snel denken: het zal wel. Ik kijk volgend jaar wel in mijn portemonnee.

Filosofietje
Ik ben zo’n niet gespecialiseerde toekijker. Ik weet iets meer dan de meeste mensen, maar minder dan de mensen die er echt wat van weten. Ik denk er wel genoeg van te weten om te beseffen hoe belangrijk ons belastingstelsel is voor mijn vermogen om geld te verdienen. Dit is mijn kleine levens filosofietje: je moet geld eerst verdienen voordat je het uit kan geven, maar daarna moet je het niet alleen aan jezelf uit geven. Dat laatste gaat zover, dat ik het als burger acceptabel vind om dat in de vorm van belasting te betalen. Er zijn er nog een paar, maar de belangrijkste randvoorwaarde voor dat laatste is dat het betalen niet ten koste gaat van mijn vermogen om dat geld te verdienen.

Welnu, hoe eenvoudiger dat belastingstelsel, hoe dichter ik bij dat simpele filosofietje van mij kom. Over effecten op de inkomens(on)gelijkheid wil ik het niet hebben, over de onmogelijke modellen van het CPB ook niet. De samenstelling van het gezin heeft even mijn belangstelling niet en zelfs de vraag naar de vergroening van het stelsel kan me niet boeien. En ik fluister het maar, maar zelfs de verschuiving van de meevaller naar de begroting van Veiligheid en Justitie ontlokt bij mij geen gevoel van bewondering.

Waar ging het om?
Terug wil ik, terug naar het begin van deze discussie, zo rond het begin van dit jaar. Toen ging het over een ‘echte’ vereenvoudiging van het stelsel. Eens in de 10-15 jaar is zoiets nodig. Dan kunnen we iets doen om een einde maken aan onzinnige aftrekposten, rondpompende subsidieposten, losgeslagen vermogensbestanddelen en al die andere directe en indirecte manieren waarop we ons stelsel vol goede bedoelingen naar de sodemieter helpen. Dat idee, daar was ik enthousiast over.

Waar ik niet enthousiast over was, maar wat ik wel begreep, was om dan zo’n 5 miljard opzij te zetten voor de ‘frictiekosten’. Met andere woorden; met die pot ervoor te zorgen dat het allemaal redelijk inkomensneutraal kan en dat de computers het allemaal aankunnen. Eerlijk gezegd vond en vind ik die 5 miljard nog aan de zuinige kant, al was het maar omdat mijn vertrouwen niet groot is dat de belastingdienst onder de huidige omstandigheden in staat is een werkend systeem te bouwen.

Van vereenvoudiging naar verlichting
Zo ergens rond de zomer, nadat de beurzen omhoog waren geschoten en de crisis voorbij werd verklaard, was het opeens over met die algemene discussie over een vereenvoudiging. Een akkoord werd onhaalbaar geacht, een echte vereenvoudiging moest kennelijk wachten tot een volgende coalitie. De 5 miljard frictiekosten werd niet iets om te reserveren maar om te verdelen: een lastenverlichting.
En nu lijkt het er op dat zelfs de lastenverlichting buiten bereik ligt. Als er al een akkoord komt zal het een compromis op een compromis zijn: jij iets voor jouw wens, ik iets voor de mijne. Reserveren voor een serieuze vereenvoudiging? Het plan kucht stof, geen woord wordt er over gesproken.

bron: fd.nl

Belastinguiteenvaller
Afzichtelijk. De discussie over welke partij hier het meest het gelijk aan de zijde heeft wil ik niet eens voeren. Natuurlijk wil ik graag een lastenverlichting, wil ik dat er meer geld naar defensie, naar veiligheid, maar niet zo. O zeker, ik heb ook nog wel een goed doel: als ondernemer lijd ik onder de incompetente lui die er niet in slagen om fatsoenlijk internet in de mooiste binnenstad van Nederland (Gouda!) te hebben. Bij wie mag ik mij melden?

Maar mensen, beste politici, wat jullie nu laten zien is een ware belastinguiteenvaller. Terwijl jullie al jullie hobbypaarden lieten steigeren tot ze in het stof vielen, is de discussie over de vraag wat voor belastingstelsel we juist zouden moeten bouwen verstomd. Jullie verdienen een emmer koud water over jullie hoofd, want jullie weten allemaal dat de kans op een simpeler stelsel waarschijnlijk bij een volgende coalitie niet groter zal zijn dan die nu is. Waar gok je dan op? Hebben jullie gezien dat de economie weer is afgekoeld? Mooi dat Nederland de triple A-status weer terug heeft, maar hebben jullie gezien welke bellen er buiten ons land geblazen worden? Zo gaat het 20 jaar duren voordat het stelsel is aangepast aan de wereld van nu. Dat is dan zeker 5 jaar te laat.

Eerste Kamer
De Eerste Kamer kan niet goed maken wat nu is gebeurd. Doet ze wat ze normaal doet, ongewijzigd instemmen, dan doet ze het waarschijnlijk nog het beste. Wordt er geblokkeerd of eindeloos dooronderhandeld, dan is de kans groot dat het alleen maar zal onderstrepen hoe ver ons belastingstelsel uit elkaar valt. Dit is geen technische exercitie, een kwestie van een beetje draaien aan wat knoppen. Dit kabinet en beide Kamers spelen met onze economie en ze lijken allemaal het enige doel uit het oog te verliezen dat de moeite waard is nu we het ons kunnen permiteren: zorgen dat ons belastingstelsel weer toekomst bestendig wordt. Mag ik voorstellen hoe dan ook die 5 miljard te reserveren voor het moment dat jullie weer bij zinnen zijn?

Peter Noordhoek